Hydrolizat kolagenu – hit czy mit?
Hydrolizowany kolagen (HC), znany również jako peptyd kolagenowy lub hydrolizat kolagenu, to rodzaj kolagenu, który podczas suplementach kalagenowej może być łatwo wchłaniany do krwiobiegu. W ostatnich latach suplementy HC zyskały na popularności wśród osób, które chcą nadać swojej skórze młodzieńczy wygląd, złagodzić ból stawów lub poprawić jakość kości. Przeprowadzane są też badania kliniczne hydrolizatu kolagenu pod kątem jego skuteczności w przyśpieszania gojenia się ran po oparzeniu.
Kolagen na świecie
Jednak stosowanie suplementów kolagenowych wzbudza też kontrowersje. Brak jest regulacji dotyczących jakości lub ilości składników dostępnych bez recepty suplementów kolagenowych. Poza tym istnieje niewiele recenzowanej naukowo literatury potwierdzającej jego korzyści.
W 2016 r. rynek kolagenu szacowano na 3,71 mld USD, podczas gdy w 2025 r. ma on osiągnąć 6,63 mld USD. Dotychczasowe badania przyniosły obiecujące wyniki. Prognozują one wiele korzyści suplementowania kolagenu w celu zapobiegania starzenie się skóry, poprawy kondycji kości i stawów oraz łagodzenia innych schorzeń. Są to jednak prognozy, potrzebne są dalsze badania, aby w pełni zrozumieć, jak działają suplementy kolagenowe.
Co to jest kolagen?
Kolagen, kluczowe białko wytwarzane w organizmie. Znajduje się głównie w skórze, kościach, chrząstkach, ścięgnach i zębach. Odgrywa kluczową rolę w budowaniu struktury i funkcjonowania komórek i tkanek organizmu. Takich jak naczynia krwionośne, rogówka, dziąsła i skóra głowy. Wspomaga gojenie się ran i naprawę kości. Wraz z wiekiem produkcja kolagenu w naszych organizmach spada. Coraz częściej przyjmujemy suplementy hydrolizatu kolagenu, aby uzupełnić braki naturalnego kolagenu.
Utrata kolagenu zaczyna się między 18 a 29 rokiem życia — a po 40 roku życia organizm może stracić około 1% swojego kolagenu rocznie. W wieku około 80 lat produkcja kolagenu może ogólnie zmniejszyć się o 75% w porównaniu do młodych dorosłych.
Kolagen znajdujący się w suplementach można pozyskiwać z kilku różnych źródeł zwierzęcych, w tym z krów i świń. Ostatnie badania wykazały dobre właściwości HC występujące w skórze, łuskach i kościach zwierząt morskich, takich jak ryby i bezkręgowce, takie jak skorupiaki, meduzy lub gąbki. Niektórzy producenci pozyskują kolagen z alg. Alternatywnymi źródłami HC, które wykazały dużą funkcjonalność, są udka i łapy kurczaka oraz gatunek żaby znaleziony w Chinach i Mongolii.
Hydrolizat kolagenu i jego prozdrowotne działanie
Badania nad kolagenem skupiły się w szczególności na: działaniu przeciwstarzeniowy dla skóry, poprawie zdrowia kości i stawów. Gojenia się ran. Mniej jest badań dotyczących wpływu kolagenu na utratę wagi, wzrost paznokci, zdrowie serca i zdrowie oczu.
Zdrowie skóry
Kolagen stanowi około 70 do 75% naszej skóry, największego organu w ciele, który chroni nas przed uszkodzeniami zewnętrznymi, pomaga regulować temperaturę i spełnia inne krytyczne funkcje życiowe. Wraz z wiekiem kolagen w wewnętrznej warstwie skóry może ulec wyczerpaniu, co prowadzi do wysuszenia, utraty elastyczności oraz pojawienia się bruzd i zmarszczek. Ostatnie badania wykazały, że doustne suplementacja hydrolizatu kolagenu jest skutecznym sposobem w opóźnieniu procesów starzenia się skóry. W 2017 r. Genovese i wsp. zbadali 120 zdrowych osób, które przyjęły preparat nutrikosmetyczny zawierający 50 mililitrów (ml) HC lub placebo.
Analiza wykazała, że preparat nutrikosmetyczny spowodował poprawę struktury naskórka. Poprawie uległa także struktura i rozwarstwienie włókien kolagenowych w obrębie skóry właściwej. W kwestionariuszu po badaniu 95% badanych zgodziło się, że ich skóra była bardziej nawilżona, bardziej elastyczna (91,6%), mocniejsza (81,7%) i grubsza (91,7%). Inne – ośmiotygodniowe badanie 114 zdrowych pacjentek, wykazało, że spożycie kolagenu wykazało znaczną redukcję zmarszczek pod oczami w porównaniu z placebo. Badani wykazali również wzrost prokolagenu typu 1 (65%) i zawartości elastyny ( 18%). Wreszcie, 12-tygodniowe badanie, które objęło 106 kobiet wykazało, że doustne spożycie kolagenu pochodzącego z ryb doprowadziło do znaczącego 8,83% wzrostu gęstości kolagenu w porównaniu z 0% w przypadku placebo oraz 31,2% zmniejszenia redukcji kolagenu w porównaniu do zwiększonej redukcji w przypadku kobiet przyjmujących placebo.
Chociaż badania te dają pewne obiecujące wyniki, stosowanie suplementów kolagenowych w dermatologii budzi kontrowersje ze względu na brak randomizowanych badań kontrolowanych na dużą skalę (RCT). Co więcej, niektóre osoby, które stosują produkty na bazie kolagenu do celów dermatologicznych, mogą mieć nierealistyczne oczekiwania dotyczące wyników.
Hydrolizat kolagenu, a gojenie się ran
Ostatnie odkrycia pokazują, że suplementy na bazie HC mogą znacznie poprawić gojenie się ran i krążenie przedalbuminowe oraz klinicznie skrócić czas spędzany w szpitalu przez pacjentów z poparzeniami. Niski poziom prealbuminy stwierdzany u pacjentów z oparzeniami przy przyjęciu jest predyktorem dłuższego pobytu w szpitalu. W pilotażowym badaniu klinicznym z 2019 r. 31 dorosłych mężczyzn z oparzeniami od 20 do 30% na całej powierzchni ciała zostało losowo przydzielonych do otrzymywania suplementu na bazie kolagenu lub placebo przez cztery tygodnie. Prealbuminę surowicy, szybkość gojenia się ran i długość pobytu w szpitalu oceniano na początku badania oraz pod koniec drugiego i czwartego tygodnia.
Naukowcy odkryli, że poziom prealbuminy w surowicy był znacznie wyższy w drugim i czwartym tygodniu w grupie pacjentów przyjmujących preparaty kolagenowe w porównaniu z grupą kontrolną. Zmiany w stężeniu przed albuminami były również istotnie wyższe w grupie stosującej kolagen w drugim i czwartym tygodniu. Pobyt w szpitalu był klinicznie, ale nie statystycznie, niższy w grupie kolagenowej w porównaniu z grupą kontrolną.
W innym badaniu zbadano wpływ suplementacji kolagenem na leczenie odleżyn (etapy II i IV) u 89 pacjentów leczonych długoterminowo. Pacjenci leczeni kolagenem wykazywali statystycznie istotne gojenie się ran.
Składu ciała
Chociaż przeprowadzono niewiele badań na ludziach dotyczących wpływu peptydów kolagenowych na redukcję tkanki tłuszczowej, wczesne wyniki są obiecujące. W koreańskim badaniu z 2019 r. zbadano skuteczność i tolerancję peptydów kolagenowych skóry łyżew (SCP) w redukcji tkanki tłuszczowej u dorosłych z nadwagą. Część pacjentów przypisano do grupy interwencyjnej. Grupa ta otrzymywała 2000 mg SCP dziennie. Drugą część przypisano do grupy kontrolnej. Podawano im placebo przez 12 tygodni. Badanie ukończyło 81 (90%) uczestników. Zmiany tkanki tłuszczowej oceniano za pomocą dwuenergetycznej absorpcjometrii rentgenowskiej (skan DEXA). Pod koniec badania stwierdzono, że procent tkanki tłuszczowej i masy tkanki tłuszczowej w grupie interwencyjnej był znacznie niższy niż w grupie kontrolnej. SCP był dobrze tolerowany i nie zgłoszono żadnych zauważalnych skutków ubocznych w żadnej z grup.
Drugie badanie również wykazało pozytywne wyniki. W badaniu wzięło udział 77 kobiet przed menopauzą. Ttrening siłowy w połączeniu z suplementacją kolagenem wywołał znacznie wyższy wzrost masy beztłuszczowej i siły uścisku dłoni niż trening siłowy w połączeniu z suplementacją placebo. Ponadto w grupie leczonej w porównaniu z grupą kontrolną wystąpiła znacznie większa utrata masy tłuszczowej i wyraźniejszy wzrost siły nóg.
Hydrolizat kolagenu –skutki uboczne i środki ostrożności
Wysoki poziom bezpieczeństwa HC sprawia, że jest atrakcyjny jako środek do długotrwałego stosowania. Mimo to zdarza się, ze hydrolizat kolagenu powoduje skutki uboczne, takie jak łagodne problemy z trawieniem. Osoby uczulone na ryby lub skorupiaki powinny unikać produktów kolagenu rybiego. Suplementy te nie nadają się również dla wegetarian i wegan. Zawierają produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego.
FDA wystosowała listy ostrzegawcze do firm kosmetycznych. Firmy składają niepotwierdzone obietnice na temat swoich produktów lub klasyfikują je jako leki, a nie kosmetyki. W pismach tych podkreślano, że produkty są sprzedawane w niewłaściwy sposób. Taki, który sugeruje ich lecznicze działanie, podkreślając ich zapobieganie chorobom lub zmianę struktury lub funkcji organizmu. Odniesiono się do zapewnień, że niektóre produkty zwiększają produkcję kolagenu i elastyny, dzięki czemu skóra jest bardziej elastyczna i jędrna, z mniejszą liczbą zmarszczek.
Konsumenci powinni zawsze skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiegokolwiek suplementacji.
Hydrolizat kolagenu i jego dawkowanie
W większości przypadków suplementy kolagenowe są przyjmowane doustnie, w postaci tabletek, kapsułkek lub w postaci proszku. HC jest często stosowany jako składnik suplementów diety, ponieważ ma właściwości przeciwutleniające i przeciwdrobnoustrojowe. Można go również spożywać, jedząc bulion kostny lub skórkę wieprzową. W zależności od powodu suplementacji zalecane dawki mogą się różnić, od 2,5 grama do 30 gramów dziennie.16
Należy zauważyć, że nie wszystkie suplementy kolagenowe są sobie równe. Oznacza to, że wiele dostępnych bez recepty suplementów HC zawiera dodatkowo inne składniki. Takie jak kwas hialuronowy, witaminy i minerały, które mogą skomplikować ustalenie właściwej dawki dla konkretnego schorzenia.
Podsumowanie
Kolagen odgrywa kluczową rolę w organizmie. Ludzie na ogół w miarę starzenia się produkują go coraz mniej. To prowadzi do tego, że coraz chętniej korzystamy z łatwo dostępnej suplementacji kolagenowej. Stworzyło to duży rynek dla hydrolizowanych suplementów kolagenowych pochodzących od krów, świń, kurczaków i zwierząt morskich. Niektóre badania dotyczące wpływu kolagenu na skórę, kości i stawy oraz gojenia się ran były obiecujące. Należy jednak zachować umiar i zdrowy rozsądek.
